Deel 1: Kun je een slangsteel altijd en overal voor gebruiken?

Antwoord:  

Nee, zeer zeker niet overal. Eindelijk een keer een duidelijk antwoord op een vraag. We zullen hier toelichten waarom gebruik op veel staalprofielen ‘niet slim’ is.

‘Slangsteel’  – eerst even over het woord
Want iets van ‘taalkundig correctie werk’ op deze veelgehoorde ‘Nengerlandse’entertainment rigging-term is wel op zijn plaats i). Ook al is het woord al jaren in de sector in Nederland in gebruik, er klopt natuurlijk helemaal niets van. Vraag in het buitenland maar eens “doe joe hêv é slèngstiel fôr mie?” en je wordt zeker geconfronteerd met een groot vraagteken. “Do I have a… what …??!!”
Een ‘slang’ is een Nederlands woord voor iets als ‘een flexibele holle cilinder van rubber of plastic’, en in het Engels is dat een ‘hose’. En ‘steel’ ii) komt ook van over zee, en is de afkorting van ‘steel wire rope sling’. Daarvoor hebben wij het woord ‘staal(kabel)strop’. Dus het zou ofwel een slang-staalstrop ofwel een hose steel moeten heten, maar die zijn onbekend. De oudste Engelse term voor dit begrip is ‘sleeved steel’ (begin jaren 1980) en komt van Mike Crisp in zijn user manual voor de TAS-stage trussen. 

Sleeved steel – het product
Destijds doelde men op een staalstrop met een dikke (rubber) slang erom. Die moest de zagende werking van de (harde) staalkabel in het (zachte) aluminium van de trussbuis tegengaan. Want de spanset – Spanset is een merknaam; de officiële productnaam is rondstrop – was al wel bekend sinds de uitvinding rond 1972, maar die kon nu eenmaal slecht tegen hoge temperaturen. En om de trussbuis heel te houden is in de loop der jaren heel wat geprobeerd: 1) jute of iets dergelijks, met Gaffa tape opgerold om de staalstrop, 2) in elkaar geschoven stukken brandweerslang, die net om de uiteinden van de strop pasten, 3) al dan niet ‘gewapende’ kunststof slangen voor tuinsproeiers of perslucht en 4) drie-kwart opengezaagde stukjes ‘regenpijp’ die om de truss werden geklemd, zodat tussen staal en alu een PVC-laag zat. Maar de derde groep is een eigen leven gaan leiden, en wordt nu ook misbruikt op de stalen balken van de draagconstructies.

De beschermende werking…

Voetnoten

i) We hebben heel wat taalkundige gruwelen over ons afgeroepen, waarbij de teloorgang van het Nederlandse onderwijs ook zeker een rol zal spelen. Het woord ‘steel’ (spreek uit “stiel” met een gerekte “ie”) lees je in forums ook als ‘steal’ (= stelen of jatten). En bijna net zo vaak hoor je het Nederlandse (!) woord ‘slang’ uitspreken als ‘slèng’. En combineren we die beiden – ook dat gebeurt, dan zijn we de weg goed kwijt.


ii) Het wordt haast tijd voor een rigging Tom-Tom… of riggingwoordenboek. Dat plan ligt sinds kort bij de ARGH! en we hebben al een aantal Europese collega’s die mee willen werken.De Engelsen zijn ook niet helemaal vrij van verwarring bij het woord steel. Want als men het heeft over de bovenste randstaaf van een stalen vakwerkconstructie zijn er nog steeds Anglo-saksen die het dan hebben over de high steel, in plaats van over de top chord en bij de bij de onderrand hoor je ze dan low steel zeggen, waar lower of bottom chord beter zou zijn.